30 Nam 12A 1988-2018

Steve Jobs: "Hãy cứ khát khao, hãy cứ dại khờ"

Steve Jobs: "Hãy cứ khát khao, hãy cứ dại khờ"

Tôi rất hân hạnh được ở đây với các bạn hôm nay trong buổi lễ tốt nghiệp của một trong những trường đại học tốt nhất trên thế giới. Tôi chưa bao giờ tốt nghiệp đại học.Thành thực mà nói, đây là dịp gần nhất tôi được đến với một buổi lễ tốt nghiệp như thế này. Hôm nay, tôi muốn kể cho các bạn nghe ba câu chuyện từ cuộc đời tôi. Đúng thế.Không có gì to tát cả. Chỉ ba câu chuyện.

Câu chuyện thứ nhất là về kết nối những dấu chấm.(thành ngữ: connecting the dots – kết nối những dấu chấm ám chỉ sự xâu chuỗi những việc xảy ra trong quá khứ sẽ có một tác dụng nào đó ở tương lai, một “dots” có thể hiểu là một việc bạn làm).

Tôi bỏ học sau 6 tháng đầu tiên có mặt ở Đại học Reed, tuy nhiên, sau đó tôi vẫn lấn ná ở đây thêm 18 tháng nữa trước khi bỏ hẳn. Vậy tại sao tôi lại bỏ học?

Mọi thứ bắt đầu kể từ trước khi tôi sinh ra. Mẹ ruột tôi, khi ấy là một sinh viên trẻ và độc thân, đã quyết định gửi tôi làm con nuôi. Bà thực sự cảm thấy tôi cần được đi học Đại học và như thế mọi thứ đã được định hướng sẵn khi bà gửi tôi vào một gia đình với cha là luật sư và vợ ông ấy. Thế nhưng, mọi thứ đã thay đổi, khi tôi cất tiếng khóc chào đời, họ lại muốn một bé gái thay vì tôi. Bởi vậy, bố mẹ nuôi tôi sau này, lúc đó đang ở trong danh sách đợi, đã nhận được một cuộc gọi lúc nửa đêm: “Chúng tôi có một bé trai ngoài ý muốn, ngài có muốn nhận nuôi không?”.Họ trả lời: “Tất nhiên.”. Mẹ ruột tôi sau đó nhận ra mẹ tôi chưa bao giờ tốt nghiệp đại học còn cha thì thậm chí chưa tốt nghiệp cấp ba. Bà đã từ chối kí vào giấy tờ nhận nuôi.Vài tháng sau, cuối cùng, bà đã nhượng bộ sau khi bố mẹ nuôi tôi hứa sẽ tạo điều kiện để tôi được vào đại học.

17 năm sau, tôi vào Đại học thật. Nhưng tôi đã quá ngây thơ khi chọn một một trường đại học đắt đỏ ngang bằng với Stanford và tất cả các khoản tiền bố mẹ tôi dành dụm đều nướng vào tiền học phí. Sau 6 tháng, tôi chẳng thấy được giá trị của việc tôi đang ở đây. Tôi hoàn toàn không rõ mình sẽ muốn làm điều gì trong cuộc đời và Đại học sẽ giúp mình tìm ra điều đó ra sao. Trong khi tại đây tôi đã tiêu hết tiền bố mẹ dành dụm cả đời. Bởi thế, tôi bỏ học và tin rằng mọi thứ rồi cũng sẽ ổn. Lúc đầu, tôi có hơi sợ, thế nhưng, giờ nhìn lại, đó là một trong những quyết định sáng suốt nhất tôi từng có. Bỏ học đồng nghĩa với việc tôi không phải đến học các môn bắt buộc mà tôi đã phát ngán nữa, tôi bắt đầu lần mò thử các môn với tên gọi có vẻ thú vị.

Mọi thứ không lãng mạn như thế. Tôi không còn phòng ở kí túc. Tôi ngủ dưới sàn nhà, tôi đổi các chai cô ca rỗng giá 5 xu để mua thức ăn và tôi đi bộ 7 dặm mỗi tối Chủ nhật để được ăn một bữa ở đền Hare Krishna. Tôi cực thích chúng. Tất cả những gì tôi làm bằng cách theo đuổi sự tò mò và trực giác của bản thân về sau trở thành những điều vô giá. Để tôi lấy ví dụ cho bạn:

Đại học Reed lúc bấy giờ có lẽ là nơi có những khóa họcthư pháp tốt nhất quốc gia. Khắp khuôn viên trường dán đầy các tờ poster được viết tay cực kì uyển chuyển. Bởi vì tôi bỏ học rồi nên tôi dành thời gian thử một lớp học thưpháp xem sao. Ở đây, tôi học về các loại chữ như serif và san serif, về bao nhiêu khoảng cách là cần thiết khi kết hợp các chữ với nhau, về cách làm các bảng chữ trở nên hoàn hảo. Đó là thứ gì đó đẹp đẽ, lịch sử, nhẹ nhàng theomột cách mà khoa học không bao giờ sở hữu, và tôi nhận thấy nó thật thú vị.

Thế nhưng, dường như chúng sẽ chẳng thể áp dụng một chút nào trong cuộc đời tôi mất. 10 năm sau, khi chúng tôi đang thiết kế chiếc máy tính Macintosh đầu tiên, mọi thứ đã quay trở lại với tôi. Và chúng tôi đã áp dụng chúng vào chiếc Mac. Đây là chiếc máy tính đầu tiên với sự có mặt của những chữ cái đẹp đẽ. Nếu tôi không vô tình học những lớp học đó, Mac sẽ không có nhiều kiểu chữ cùng khoảng cách hợp lí như bây giờ. Và bởi vì Windows đã sao chép điều này từ Mac, nếu không có chúng tôi, liệu rằng máy tính bây giờ có sở hữu những đặc tính này không. Nếu tôi không bỏ học, chọn lớp thư pháp thì máy tính sẽ không có những bảng chữ đẹp như thế. Tất nhiên, bạn không thể nhìn về tương lai để xâu chuỗi các sự việc nhưng 10 năm sau nhìn lại chẳng phải bạn sẽ thấy rất rõ sao.

Một lần nữa, bạn không thể nhìn về tương lai để xâu chuỗi các sự kiện, bạn chỉ có thể nhìn về quá khứ. Bởi vậy, bạn cần phải tin vào từng sự việc bạn đang trải nghiệm một cách nào đó sẽ liên kết với nhau trong tương lai của bạn. Bạn cần phải tin vào một điều gì đó – trực giác, định mệnh, cuộc đời, nghiệp cả, gì cũng được. Cách này chưa bao giờ làm tôi thất vọng và nó đã thay đổi cả cuộc đời tôi.

Câu chuyện thứ hai tôi mang đến là về tình yêu và sự mất mát.

Tôi đã rất may mắn – Tôi tìm ra được thứ mình muốn làm từ rất sớm. Woz và tôi đã thành lập Apple ở ga ra của bố mẹ khi chúng tôi 20 tuổi. Chúng tôi đã chăm chỉ, và sau 10 năm, Apple phát triển từ chỉ hai chúng tôi trong một chiếc ga ra thành một công ty trị giá 2 tỷ USD và 4000 nhân viên. Một năm trước đó, chúng tôi mới cho ra mắt một tuyệt phẩm – chiếc Macintosh – lúc này tôi mới chỉ bước sang tuổi 30. Và rồi, tôi bị sa thải. Tại sao bạn lại có thể bị tống ra khỏi một công ty mà chính bạn là người sáng lập? Đúng, khi Apple phát triển, chúng tôi đã thuê một người mà tôi nhận thấy có năng lực để cùng điều hành công ty, vài năm đầu tiên mọi thứ vẫn ổn. Thế nhưng tầm nhìn của chúng tôi bắt đầu lệch hướng và cuối cùng mọi thứ đổ vỡ. Khi đó, phần còn lại của Ban điều hành về phe anh ta. Bởi thế, vào năm 30 tuổi, tôi chính thức rời Apple. Tất cả những điều tôi dành cả cuộc đời để cống hiến bỗng chốc vụt tắt, thật tồi tệ.

Một vài tháng sau đó, tôi thực sự không biết mình nên làm gì. Tôi cảm thấy tôi đã làm cả một thế hệ doanh nhân thất vọng – tôi gạt bỏ cây gậy chỉ huy được trao cho tôi.Tôi đã gặp David Packard và Bob Noyce và cố gắng xin lỗi vì đã làm mọi thứ rối tung. Tôi là một kẻ thất bại thảm hại và thậm chí đôi lúc ý nghĩ rằng mình nên chạy trốn khỏi thung lũng lóe lên trong đầu tôi. Nhưng dần dà một thứ gì đó dần trở lại – tôi vẫn đam mê những thứ tôi làm.Sự vụ ở Apple thực sự không thay đổi điều đó. Tôi bị sathải nhưng tình yêu và sự đam mê vẫn còn đó. Tôi quyết định bắt đầu lại từ đầu.

Lúc đó thì tôi chưa nhận ra nhưng thực sự thì bị đuổi khỏi Apple lại biến thành một trong những thứ tốt đẹp nhất diễn ra trong đời tôi. Gánh nặng thành công bỗng chốc được thay thế bằng tâm hồn thanh thản của một kẻ bắt đầu, không chắc chắn về mọi thứ. Sự kiện này cho phép tôi đặt chân vào quãng thời gian sáng tạo nhất trong cuộc đời.

Trong suốt khoảng thời gian 5 năm sau, tôi thành lập một công ty có tên NeXT, một cái khác nữa là Pixar và cũng vào thời điểm này tôi đã yêu một người phụ nữ tuyệt vời về sau chính là vợ tôi. Pixar tạo ra bộ phim hoạt họa sản xuất bằng máy tính đầu tiên, Câu chuyện đồ chơi, và hiện nay đang nắm giữ danh hiệu studio phim hoạt hình thành công nhất thế giới. Thế rồi một sự kiện đáng chú ý nữa lại xảy ra, Apple mua lại NeXT, tôi quay lại Apple. Công nghệ của NeXT chính là điểm cốt lõi trong thời kì phục hưng của Apple. Laurene và tôi cũng có một cuộc sống tuyệt vời bên nhau.

Tôi tin chắc rằng chẳng có điều gì tôi kể ở trên xảy ra nếu tôi không bị đuổi khỏi Apple. Đó là một viên thuốc đắng, nhưng người bệnh nhân cần nó để tồn tại. Đôi khi cuộc sống quăng cho bạn một viên gạch vào đầu. Đừng từ bỏ niềm tin. Tôi tin rằng thứ duy nhất khiến tôi bước đi đó là tôi yêu những gì tôi đang làm. Bạn cần tìm ra điều bạn đam mê. Áp dụng cho cả phương diện công việc hay tình cảm. Công việc sẽ chiếm một phần không nhỏ trong cuộc đời bạn và cách duy nhất để thỏa mãn đó là bạn phải làm những gì bạn tin là một điều tuyệt diệu. Và cách duy nhất để làm một điều tuyệt diệu đó là yêu những thứ bạn đang làm. Nếu bạn chưa tìm ra điều đó, hãy tiếp tục kiếm tìm.Đừng dừng lại. Bằng trái tim, bạn sẽ biết khi nào mình tìm ra nó. Và, giống như bất cứ một mối quan hệ nào khác, nó sẽ phát triển theo tháng năm. Hãy kiếm tìn cho đến khi bạn thấy nó. Đừng dừng lại.

Câu chuyện thứ ba là về cái chết.

Năm tôi 17 tuổi, tôi đọc một câu như thế này: “Nếu bạn sống mỗi ngày như thể đó là ngày cuối cùng của cuộc đời, một ngày nào đó, bạn sẽ đúng.” Tôi rất ấn tượng với câu nói đó, và kể từ khi ấy, lúc tôi vừa bước qua tuổi 33, tôi nhìn vào gương hàng sáng và hỏi bản thân: “Nếu hôm nay là ngày cuối của cuộc đời mày, mày có muốn làm những điều mày định làm hôm nay không?” Và khi câu trả lời tôi nhận là “Không” trong nhiều ngày liên tiếp, tôi biết mình cần thay đổi một điều gì đó.

Cứ tâm niệm rằng mình sẽ chết sớm thôi là một công cụ cực kì quan trọng giúp tôi có được những quyết định to lớn trong cuộc đời. Bởi hầu như mọi thứ - kì vọng, danh tiếng, nỗi sợ xấu hổ và thất bại – đều ra đi khi bạn đối diện với cái chết, lúc này, chỉ có những gì thực sự quan trọng còn ở lại bên bạn. Nhớ rằng bạn sẽ chết còn là cách tốt nhất để gạt bỏ ý nghĩ bản thân đang có một điều gì đó để mất. Bạn đã quá trần trụi rồi. Còn lý do gì để ngăn cản bạn theo bước trái tim?

Một năm trước tôi chẩn đoán bị ung thư. Tôi tiến hành chụp chiếu lúc 7 rưỡi sáng, và kết quả cho thấy đang có một khối u trong tụy tạng của tôi. Tôi thậm chí còn không rõ tụy tạng là gì. Bác sĩ nói rằng bệnh này là loại gần như không chữa được và tôi chỉ còn sống được nhiều nhất 3 đến 6 tháng nữa thôi. Bác sĩ nói tôi nên về nhà và lo liệu mọi thứ, điều này trong ngôn ngữ của bác sĩ có nghĩa là tôi sắp chết đấy. Điều này có nghĩa là hãy về nhà và nói lũtrẻ những điều bạn dự định nói với chúng trong 10 năm tới trong thời gian vài tháng. Nó có nghĩa là bạn sẽ lo liệu mọi thứ để gia đình dễ dàng hơn. Có nghĩa là đã đến lúc nói lời tiễn biệt.

Buổi chẩn đoán đó cứ luẩn quẩn trong đầu tôi mãi. Chiều muộn hôm ấy, tôi làm sinh thiết. Họ thọc một cái ống vào cổ họng tôi, xuống bụng tôi. Họ đâm một chiếc kim vào tụy tạng để lấy một vài tế bào từ khối u. Tôi hôn mê, thế nhưng, vợ tôi ở đó đã kể lại khi thấy các tế bào dưới kính hiển vi, các bác sĩ gần như bật khóc bởi những tế bào này là một dạng rất hiếm, chúng khác hoàn toàn với những tế bào có thể chữa trị bằng phẫu thuật. Tôi đã phẫu thuật và giờ thì ổn rồi.

Đó là lần gần nhất tôi chạm mặt cái chết, và tôi hy vọng đó sẽ lần gần nhất trong vài thập niên sắp tới. Trải nghiệm qua nó, tôi có thể nói với bạn điều này một cách chắc chắn về cái chết, vượt ra khỏi khái niệm cái chết là một điều gì đó hữu ích:

Chẳng ai muốn chết. Kể cả những ai muốn đến thiên đường cũng chẳng muốn đến đây bằng cách phải chết. Cái chết là điểm đến chung nhất của bất cứ ai. Không ai trốn thoát được nó. Nó là như thế, Cái chết là phát minh tuyệt vời nhất của Sự sống. Cái chết là tác nhân thay đổi của cuộc đời. Nó loại bỏ những gì cũ kĩ để mở đường cho những thứ mới mẻ. Ngay bây giờ, những thứ mới mẻ chính là bạn nhưng một ngày nào đó cũng không còn xa nữa bạn sẽ trở nên cũ kĩ và già yếu và bạn sẽ phải ra đi.Tôi xin lỗi khi phải nói những điều khá bi đát như thế, nhưng đó là sự thật.

Thời gian có hạn, đừng phí hoài thời gian sống cuộc đời của một người khác. Đừng vướng vào cái bẫy của sự giáo điều – đừng sống như kết quả của suy nghĩ đến từ người khác. Đừng để tiếng nói người khác lấn át tiếng nói bản thân. Và hơn hết, hãy trang bị cho mình lòng dũng cảm đểtheo đuổi trái tim và trực giác. Chúng biết rõ bạn muốn làm gì. Mọi thứ khác chỉ là thứ yếu.

Khi tôi còn trẻ, có một ấn phẩm khá tuyệt tên là “The whole world catalog” – cuốn sách được xem như kinh thánh của thế hệ chúng tôi. Cuốn sách được viết bởi Stewart Brand, sống không xa đây lắm ở Menlo Park và ông đã mang nó đến với một giọng điệu đầy chất thơ. Đó là thời điểm cuối những năm của thập niên 60, trước khi các thiết bị in ấn xuất hiện, bởi thế nó được xuất bản nhờ máy đánh chữ, kéo và máy ảnh palaroid. Bộ sách này được coi như “Google” in trên giấy – 35 năm trước khi Google xuất hiện: một cuốn sách lý tưởng, tràn ngập những công cụ tuyệt vời và những ý tưởng hay ho.

Steward cùng cộng sự đã xuất bản rất nhiều tờ “The whole world catalog” và rồi cuối cùng họ cũng đi đến số cuối. Đó là những năm giữa thập niên 70, lúc tôi bằng tuổi các bạn. Trên bìa sau của số cuối cùng là hình ảnh một con đường đồng quê trong buổi sớm. Dưới đó là dòng chữ: “Hãy cứ khát khao. Hãy cứ dại khờ.” Đó là lời chiatay của họ. Khát khao. Dại khờ. Tôi đã luôn chúc mình có được hai yếu tố đó. Và giờ đây, trước ngưỡng cửa cuộc đời, tôi cũng chúc bạn điều đó.

Hãy cứ khát khao. Hãy cứ dại khờ.

 

Ho Cong Duc o Saigon

Khi ta 40...

40, gần đỉnh dốc rồi. Không hối hả hăng hái như thuở 20, không khôn ngoan sắc bén như thời 30, nhưng đủ cứng rắn tỉnh táo để biết nên làm gì, không nên làm gì, được không quá vui, mất không quá buồn, còn phía trước chưa qua, chưa dám phán.

40, vượt qua được một chặng đường không mệt mỏi, có được và mất, học hỏi và tích lũy được nhiều kinh nghiệm.

40, không còn tốc độ chạy đua mà đã bắt đầu những bước khoa n thai. Ngẫm về sự đời, khôn ra từ những thất bại của mình, của người. Tính xấu giảm dần tỉ lệ nghịch với số tuổi: bớt nóng nảy, hiếu chiến, biết kiềm chế, cay cú, bớt kiêu căng, ích kỷ và biết sống vì mọi người thực lòng, từ trong tâm.

40, nhìn đời đơn giản, bao dung, vô thường, bắt đầu hoài niệm, giữ gìn nâng niu những gì đang có, vì biết rằng để có được những giá trị đó (vật chất và tinh thần) ta đã đánh đổi những năm tháng của tuổi trẻ.

40, trân trọng ơn nghĩa, lễ hiếu vì bắt đầu nếm mùi luật nhân quả bằng những cú va đập không chỉ có trong sách vở.

40, đau đáu nỗi niềm thương cha, kính mẹ, chia sớt ngọt bùi tình anh em máu chảy ruột mềm.

40, nặng lòng khắng khít nghĩa phu thê, lo toan yêu thương lo lắng khôn nguôi về tương lai con trẻ... 

40, còn gì nữa...Nhưng dù gì, chúng ta cũng phải leo dốc thôi. Hãy tìm kiếm niềm vui mỗi ngày, cười mỗi ngày mỗi khi có thể, hãy mỉm cười với cuộc đời để nhận lại nụ cười. Khi ta 40, biết bao dung và chia sẻ nhiều hơn với cuộc đời là một cách hướng thiện đẹp đẽ. Và tất cả vẫn còn ở phía trước...

Cô Gái Đi Tìm Hạnh Phúc

Cô Gái Đi Tìm Hạnh Phúc

 

Tác giả: Amanda Chong Wei Zhen

Dịch giả: Trang Anh

Vài dòng về tác giả: AMANDA CHONG WEI - ZHEN 15 tuổi. Cô bé người Singapore của Trường nữ sinh Raffles - đã nổi lên thành một hiện tượng trong làng văn chương của đảo quốc này. Cô vừa đoạt giải thưởng cao nhất trong cuộc thi viết truyện ngắn (bằng tiếng Anh) của Khối cộng đồng Anh sau khi vượt qua hơn 5.300 truyện ngắn dự thi từ 52 quốc gia trong khối. Truyện ngắn Cô gái đi tìm hạnh phúc nói về sự mâu thuẫn thế hệ và mâu thuẫn giá trị trong một đất nước Singapore đang chuyển đổi nhanh chóng thành một quốc gia phát triển. Xin được nhắc lại, tác giả truyện ngắn này chỉ mới... 15 tuổi)

 

 ____________________________________________________________________________________

 

Bà cụ ngồi ở băng sau chiếc xe mui trần đang băng băng trên xa lộ, ghì chặt bịch nilông trên áo như sợ một cơn gió đến cuỗm mất. Bà không quen với tốc độ cao như thế. Cánh tay run run siết lại chiếc dây an toàn, song bà vẫn lưu ý không để các ngón tay sần sùi chạm vào chiếc ghế da bóng lưỡng. Con gái bà đã dặn bà đừng làm bẩn ghế: "Má à, trên nền màu trắng dấu tay coi lộ liễu lắm đó". Con gái của bà, Bee Choo, vừa lái xe vừa tuôn vào chiếc điện thoại di động màu bạc mảnh mai những từ ngữ to tát mà một bà cụ già giỏi lắm cũng chỉ hiểu được lờ mờ: "tài chính", "thanh toán", "tài sản", "đầu tư". Giọng nói của cô đanh, trầm và nghe là lạ. Bee Choo của bà ăn nói cứ như các cô gái nước ngoài trên truyền hình. Nó nói bằng giọng Mỹ cơ đấy. Bà cụ tặc lưỡi, vẻ phật ý. "Tôi dứt khoát không lấy. Bán quách nó đi!" - con gái bà giận dữ thốt lên, chân nhấn ga tăng tốc. Những móng tay cắt tỉa hoàn hảo bồn chồn bấu chặt vào tay lái. "Không giao dịch gì hết!" - cô quát lên, tắt máy di động rồi giận dữ quẳng nó ra băng sau. Chiếc điện thoại đập trúng trán bà cụ rồi trượt xuống vạt áo. Bà cụ lặng lẽ nhặt lên, chìa trả cho con gái. - Con xin lỗi má - cô ta nói, bỏ hẳn giọng Mỹ, chuyển sang giọng Quan Thoại - con có một khách hàng lớn ở Mỹ. Có nhiều chuyện lộn xộn lắm. Bà cụ gật đầu vẻ am hiểu. Con gái bà làm ăn lớn và rất quan trọng. Bee Choo nhìn mẹ qua kính chiếu hậu, tự hỏi không biết bà cụ đang nghĩ gì. Bộ mặt nhăn nheo của mẹ cô luôn mang cái vẻ khó hiểu nào đó.

Chuông điện thoại lại reo. Một âm thanh nhân tạo vui nhộn kiểu kỹ thuật số làm vỡ tan sự im lặng nặng trĩu. - Beatrice hả! Đúng rồi, Elaine đây. Elaine. Bà cụ nhăn mặt. Mình đặt tên nó là Elaine hồi nào đâu? Bà sực nhớ con gái bà có nói rằng một cái tên Anh là rất quan trọng cho việc "hòa mạng", tên Trung Quốc người ta hay quên lắm. - Ồ, trưa nay tui gặp bồ không được đâu. Tui phải đưa bà cốt đi chùa làm mấy cái thủ tục lễ bái lẩm cẩm của bả. Bà cốt. Bà cụ hiểu rõ lắm chứ, ấy là nói về bà. Con gái bà cứ tưởng rằng bà không nói ra thì có nghĩa là bà không hiểu gì. - Ừ, biết rồi! Đệm xe tui sẽ lấm đầy tàn nhang chứ gì? Bà cụ dán mắt vào cặp môi cô con gái, tay bà bấu lấy bịch nilông đầy vẻ phòng thủ. Chiếc xe êm ả rẽ vào sân chùa. Trông nó có phần lòe loẹt bên sắc thái nhợt nhạt của nóc chùa cổ kính. Bà cụ bước ra khỏi băng sau, thả những bước không vội vã về phía chính điện. Con gái bà cũng bước ra khỏi xe trong bộ y phục doanh nhân và giày cao gót. Cô rảo bước theo mẹ, vừa quệt lại son môi. - Má, con đợi bên ngoài nhe. Con phải gọi điện thoại, có chuyện quan trọng lắm - cô nói, chẳng buồn che giấu sự ghê tởm mùi khói nhang. Bà cụ rón rén bước vào chùa, châm nén nhang. Bà cung kính quì xuống, lẩm nhẩm những lời cầu nguyện hằng ngày mà giờ đây bà đã thuộc làu làu. - Tạ ơn Trời Phật phù hộ độ trì cho con gái con mấy năm qua. Con cầu xin gì nó cũng đều được toại nguyện. Trẻ như nó mà đã có đủ mọi thứ trên đời. - Nó có một căn nhà lớn với cả bể bơi, còn có cả người giúp việc nữa vì nó hay vụng về lắm, chẳng khâu vá, cơm nước gì được cả. Chuyện tình duyên của nó cũng sáng sủa nữa. Nó đang yêu một ang moh (phương ngữ, chỉ người Kavkaz) giàu có và đẹp trai lắm. - Công ty của nó nay là công ty tài chính hàng đầu. Ngay đến đám đàn ông cũng phải tuân lệnh nó. Nó đang sống một cuộc đời hoàn hảo. Trời Phật đã ban cho nó mọi thứ, chỉ thiếu có mỗi hạnh phúc mà thôi. - Con cầu xin Trời Phật tha thứ cho nó dù nó có hơi mất gốc do mải mê chạy theo công danh. - Điều Người trông thấy không đúng chút nào đâu. Nó rất có hiếu với con. Nó cho con một căn phòng trong ngôi nhà lớn của nó. Nó cũng chu cấp đầy đủ cho con. Nó hơi hỗn với con là vì con làm ảnh hưởng đến hạnh phúc của nó. Phụ nữ trẻ không muốn bị mẹ già quấy rầy. Đó là do lỗi của con mà ra.

Bà cụ cầu nguyện thành khẩn đến mức nước mắt bà ứa ra. Cuối cùng, bà cúi đầu lạy rồi cắm nén nhang cháy phân nửa vào chiếc lư chứa đầy tàn. Bà cúi lạy thêm một lần nữa.

Bà cụ đã cầu nguyện cho con gái suốt 32 năm nay rồi. Khi bụng bà tròn lẳn như trái dưa, bà đã đến chùa cầu xin một đứa con trai. Rồi khi ngày sinh đến, đứa bé trượt ra khỏi bụng của bà. Nó khóc ré lên trông thật đáng yêu với những bắp chân bù bụ, đôi má hồng hào, nhưng... đó là một bé gái, không lầm lẫn vào đâu được nữa rồi. Chồng bà véo bà, đấm bà vì bà đã sinh ra một đứa bé vô dụng, không thể làm việc cũng như bảo tồn dòng họ. Thế rồi người phụ nữ vẫn cứ trở lại chùa cùng với bé gái mới sinh bọc trong chiếc xà rông đeo trước ngực. Bà cầu nguyện cho con gái bà lớn lên sẽ có đủ mọi thứ mà nó muốn. Chồng bà đã bỏ bà và bà cầu nguyện cho con bà về sau sẽ chẳng bao giờ phải lệ thuộc vào đàn ông. Mỗi ngày bà cầu nguyện cho con bà trở thành một phụ nữ tuyệt vời, một phụ nữ mà chính bà không bao giờ vươn tới được do quá nhu mì và ít học. Một phụ nữ nengkan, tức có khả năng làm tất cả những thứ gì mình dự định. Một phụ nữ áp đặt sự ngưỡng mộ vào tận trái tim của mỗi người đàn ông. Khi con bé mở miệng nói, trân châu sẽ tuôn ra theo, và đàn ông sẽ phải lắng nghe nó. Nó sẽ không giống như mình, bà cụ vừa cầu nguyện vừa đắm đuối ngắm cô con gái đang ngày một lớn lên và tách xa khỏi bà, thường nói bằng một thứ ngôn ngữ mà bà khó khăn lắm mới hiểu nổi. Bà ngắm nghía con gái của bà chuyển từ một bé gái ngoan ngoãn thành một cô gái công khai thách thức bà, gọi bà là laotu (cổ hủ). Nó muốn mẹ nó phải "hiện đại", một từ quá mới không có trong tiếng Hoa. Giờ thì con gái bà đã trở nên quá thông minh đối với bà và bà cụ tự hỏi cớ sao bà lại cầu xin như thế. Trời Phật đã luôn dễ dãi trước những lời cầu xin dai dẳng của bà nhưng của cải và công danh chảy vào như nước đã chôn đi cả cội nguồn của cô gái, và giờ đây cô đang đứng đó không khuôn mặt, không bản sắc, chỉ còn dính vào mảnh đất của tổ tiên bằng một sợi chỉ mong manh. Con gái bà đã quên mất các giá trị của người mẹ. Những điều nó muốn thật quá sức phù du... Những ước muốn của phụ nữ hiện đại. Quyền lực, của cải, các cửa hàng thời trang cao cấp... Thế mà con gái bà vẫn chưa thể tìm thấy được hạnh phúc thực thụ. Bà cụ biết rằng không cần có nhiều thứ như thế người ta vẫn tìm được hạnh phúc. Khi con gái bà từ giã cõi đời, tất cả những thứ mà nó có sẽ chẳng còn là gì nữa. Người ta sẽ nhìn lại những thành tích của nó và nói rằng nó là một phụ nữ tầm cỡ nhưng rồi nó sẽ bị quên lãng khi cơn gió đầu tiên lùa qua... giống như tro tàn còn lại của những chiếc xe mui trần và biệt thự bằng hàng mã.

Bà cụ mong sao nó sẽ quay đầu lại. Bà mong sao có thể xóa đi tất cả những hoài vọng lớn lao của mình và những lời cầu nguyện dành cho nó. Giờ đây bà chỉ còn mỗi một ước nguyện: làm sao cho con gái bà được hạnh phúc. Bà nhìn ra cổng chùa. Bà thấy con gái bà đang nói chuyện điện thoại, chân mày nó nhíu lại vì giận dữ và lo lắng. Trên đỉnh cao cũng chẳng phải tốt lành gì, bà cụ thầm nghĩ. Từ trên đỉnh thì chỉ có một con đường để đi: đi xuống. Bà cụ tỉ mẩn tháo bịch nilông rồi đổ ra trước bệ thờ một bịch bee hoon (mì bột gạo). Con gái bà thường chế nhạo bà chuyện cúng bái các vị Phật bằng sứ. Sao bà có thể khấn vái thành khẩn như thế và chờ đợi những mảnh sứ ấy bay đến giúp đỡ? Nhưng bản thân con gái của bà cũng có những vị thần của nó: những thần tượng của giàu sang, thành đạt và quyền lực mà nó lệ thuộc và thờ cúng mỗi ngày trong cuộc đời. Mỗi ngày là một sự truy tìm các thần tượng, và những thần tượng mà nó tôn thờ lại chẳng là gì cả so với vĩnh hằng. Tất cả những thứ mà con gái bà mong ước sẽ dần dần hút lấy sự sống bên trong nó, bỏ lại cho bà một chiếc vỏ sò vô hồn và rỗng tuếch trước bệ thờ. Bà cụ lặng ngắm những que nhang. Hơi nóng bốc lên những xà cột ọp ẹp có nguy cơ sụp đổ bất cứ giây phút nào. Phụ nữ hiện đại ngày nay, bà cụ thở dài nhẫn nhục khi cúi lạy lần cuối cùng về hướng đông để kết thúc buổi cầu nguyện. Phụ nữ hiện đại ngày nay muốn quá nhiều thứ đến mức đánh mất cả linh hồn rồi lại tự hỏi tại sao mình không tìm được nó. Que nhang của bà tan ra thành lớp tro xám mịn. Bà gặp lại con gái ở ngoài cổng chùa. Vẻ bồn chồn, thất vọng vẫn nguyên vẹn trên khuôn mặt nó. Một biểu lộ rỗng tuếch, cứ như nó đang đào xới mảnh đất của những thèm muốn để tìm kiếm hạt mầm của hạnh phúc. Hai mẹ con lẳng lặng leo lên chiếc xe mui trần, rồi cô gái đưa xe ra xa lộ, lần này không phóng nhanh như lúc đến. - Má à, - Bee Choo mở lời - con không biết nói sao với má đây. Mark và con đã bàn chuyện này rồi, tụi con định bán nhà lớn. Thị trường nhà đất đang có ăn thành thử tụi con muốn kiếm người bán nhà, cỡ 7 triệu (đôla Singapore - ND) là được. Tụi con định kiếm một căn hộ khang trang nào đó. Có một căn ở phố Orchard hạp ý con lắm. Khi nào về đó, tụi con sẽ cho con bé làm nghỉ việc để có chỗ rộng rãi hơn... Bà cụ gật gù vẻ am hiểu. Bee Choo khó nhọc nuốt nước miếng.

- Tụi con sẽ mướn người tới dọn dẹp và ăn uống ở ngoài, thế là ổn. Nhưng con bé làm nghỉ rồi thì không có ai chăm sóc má. Má ở nhà một mình chắc là buồn dữ lắm. Với lại căn hộ cũng chật chội nữa. - Tụi con suy nghĩ chuyện này lâu lắm rồi. Tụi con nghĩ tốt nhất là má đến sống ở chỗ mới. Có một căn nhà gần Hougang, một căn nhà của Giáo hội Công giáo. Nhà này tốt lắm, má à. -Bà cụ không hề ngước mặt. - Con đã đến đó rồi. Bà quản lý nói bả sẵn sàng nhận má. Nhà này vừa đẹp vừa có vườn tược, lại có cả đống người già để làm bạn với má! Con đâu có nhiều thời gian để gần gũi má, ở đó thế nào má cũng vui hơn. "Ở đó má vui hơn thật mà," cô gái lặp lại như để khẳng định với chính mình. Lần này bà cụ không còn bịch nilông đựng thực phẩm nào để mà ghì chặt trên áo nữa rồi. Bà bặm môi siết lại dây an toàn, cứ như nó bảo vệ được bà trước cô con gái đang muốn tống khứ bà đi.

Bà ngồi ngập vào trong chiếc ghế da, mặc cho đôi vai thõng xuống và các ngón tay in dấu trên lớp bọc ghế trắng muốt. - Má? - con gái bà cất tiếng gọi, tìm kiếm bà qua chiếc kính chiếu hậu - Má ổn không vậy má? Điều gì phải đến đã đến. - Ổn mà - bà cụ nói chắc nịch, giọng bà lớn hơn bà dự định - nếu điều đó làm con hạnh phúc - bà hạ giọng nói thêm. - Việc này là cho má cơ mà, má! Ở đó má sẽ hạnh phúc hơn. Mai má đến đó nhé! Con đã biểu con bé làm gói ghém đồ đạc cho má rồi - Elaine phấn khởi nói, chưa gì mà đầu óc đã hướng đến một đề mục mới trong lịch trình của cô. - Con biết mọi chuyện sẽ ổn thôi mà. Elaine toét miệng cười, cô cảm giác như vừa được giải thoát. Có thể việc tống khứ bà mẹ sẽ giúp cô hạnh phúc hơn. Cô đã từng nghĩ đến điều đó. Hình như bà cụ là chướng ngại duy nhất trên con đường truy tìm hạnh phúc của cô. Giờ thì cô thấy sung sướng lắm. Cô đã có mọi thứ mà bất kỳ người phụ nữ hiện đại nào cũng thèm muốn: tiền tài, địa vị, công danh, tình yêu, quyền lực... và bây giờ là tự do, không có bà mẹ và không có những lề thói cổ hủ khiến cô bị luôn khó chịu. Phải, cô đã tự do! Chiếc điện thoại reo lên, khẩn trương. Cô nhấc nó lên và đọc mẩu tin nhắn. "Thị trường chứng khoán tăng 10%!". Tuyệt! Với cô, rõ ràng là mọi việc đang bắt đầu đi lên... Và trong khi cô tìm kiếm ý nghĩa của cuộc đời qua ánh sáng chiếc màn ảnh điện thoại, bà cụ ngồi ở băng sau đã trở nên vô hình, và cô đã không thể trông thấy những giọt nước mắt của bà.